Αρχαιότητα - Πηγές

Η ιστορία της Χιώτικης Μαστίχας είναι πολύ παλιά και πρέπει να αναζητηθεί στην αρχαιότητα. Έξι εκατομμύρια χρόνια αριθμεί σε έξι εκατομμύρια χρόνια υπολογίζεται η ηλικία απολιθώματος απολίθωμα φύλλου σχίνου, που βρέθηκε στη Χίο. Για τη χρήση, τις ιδιότητες και το φυτό που παράγει τη Μαστίχη κάνουν λόγο πολλοί αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς (Ιπποκράτης, Διοσκουρίδης, Γαληνός, Πλίνιος κ.α.) και οι περιηγητές αφιερώνουν ολόκληρα κεφάλαια στις αναφορές τους(Κολόμβος, Nic De Nicolay, John Covel, Olfert Dapper, Julien Galland).

Η Χιώτικη Μαστίχα μέσα απ΄ τις ΠΗΓΕΣ.

- ΗΡΟΔΟΤΟΣ

- ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

- ΓΑΛΗΝΟΣ

- ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ

- ΠΛΙΝΙΟΣ

1. Οι αρχαιότερες πληροφορίες προέρχονται από τον Ηρόδοτο (5ος αιώνας π.Χ.)ο οποίος αναφέρει ότι

στην αρχαία Ελλάδα μασούσαν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που ρέει από τον φλοιό του μαστιχόδεντρου .

2. Ο Ιπποκράτης, πατέρας της ιατρικής, συνιστά τη Μαστίχα ως θεραπευτικό μέσο:

« Κόκκου το ένδον το λευκόν μέλιτι δεύσαν και μίξης, αλείφειν τη ρίνα ή σχίνον λευκόν ή δάκνυται»

3. Ο Γαληνός στο «περί συνθέσεως Φαρμάκων» περιγράφει τη Μαστίχα ως εξής:

« Μαστίχη η μεν λευκή και χία συνήθως ονομαζόμενη, σύνθετος πως εστίν εξ εναντίων δυνάμεων, στυπτικής και μαλακτικής διό και στομάχου, και κοιλίας, και εντέρων, και Υπατος φλεγμοναίς αρμόττει, κατά την δευτέραν απόστασιν θερμαίνουσα και ξηραίνουσα. Η δε μέλαινα, η αιγυπτία προσαγορευομένη, ξηραίνει τε μάλλον αυτής, και ήττον (επί) στυπτικής μετέχει δυνάμεως , όθεν επιτηδειοτέρα πως εστί, προς τα (επί) διαφορήσεως ισχυροτέρας δεόμενα. Ταύτη γουν και των (δοθικύων) αγαθόν εστί φάρμακον. Το μέντοι μαστίχινον έλαιον τε και μύρον, εκ μεν της χίας σκευάζουσιν, εκ δε της αιγυπτίας ου πάνυ τι. Παραπλησίας δε εστίν, αυτό δηλονότι τη μαστίχη δυνάμεως.» (Γαλ.98,41-47).

«Σχίνον ου μόνον το θαμνώδες φυτόν, αλλά και είδος τι σκίλλης. Ει μη άρα και πάσης σκίλλης τον βολβόν. (Γαλ.11,78)»

Ο Γαληνός (Galenus Claudius) γεννήθηκε το 131μ.Χ. στην Πέργαμο της Μ. Ασίας και πέθανε το 202 μ.Χ. στη Ρώμη. Ήταν ο προσωπικός γιατρός του Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου και χρησιμοποιούσε τόσο τη χιώτικη όσο και την αιγυπτιακή μαστίχα. Στο έργο του, De comp. Med. 7.13, αναφέρει ότι η αιγυπτιακή μαστίχα είχε δράση κυρίως πεπτική, αλλά δεν ήταν κατάλληλη για την παραγωγή του μαστίχινου (De simplicium medicamentorum temperamentis ac facultatibus 12). Το μαστίχινο ήταν ένα σκεύασμα από μαστίχα και λάδι, το οποίο συγκέντρωνε όλες τις ιαματικές ιδιότητες της μαστίχας. Τη θεωρεί χρήσιμη για κατάποση και άλλες ιατρικές συνθέσεις. Το φυτό από το οποίο ρέει η Μαστίχα το ονομάζει «Σχίνο», όνομα που υπάρχει μέχρι σήμερα. Αναφέρει δε ότι το όνομα αυτό φέρει και ο βολβός της σκίλλης , το κοινώς λεγόμενο Σκιλλοκρόμμυδο.

4. Διοσκουρίδης «De material medica»

περί Σχίνου (I,70)

«Σχίνος, δένδρον γνώριμον, στυπτικόν όλον. Και γαρ ο καρπός αυτής και το φύλλον και ο φλοιός των κλάδων και της ρίζης ισοδυναμεί. Γίνεται δε και χύλισμα εκ του φλοιού και της ρίζης και των φύλλων εψημένοων συν ύδατι εφ ικανόν . είτα μετά το εψηθήναι των φύλλων ριπτομένων, του ύδατος δε πάλιν εψομένου μέχρι μελιτώδους συστάσεως. Ποιεί δε στύφων προς αίματος αναγωγάς και ρώσεις κοιλίας και δυσεντερίας πινόμενος και προς τας εκ μήτρας αιμορραγίς και προπτώσεις υστέρας και δακτυλίου. Και καθόλου αντί ακακίας και υποκιστίδος ένεστιν αυτώ χρήσθαι. Και ο χυλός δε των φύλλων εκθλιβέντων τα αυτά ποιεί. Και το αφέψημα δε αυτών καταντλούμενον τα ασυμπλΥρωτα πληροί και τα απώρωτα πωροί οστέα, και τας εκ μήτρας ρύσεις στέλλει, και των νομών αποτρεπτικόν και ουρητικόν εστίν. Τα δε ξυλάρια χλωρά αντί καλαμίδων παρατριβόμενα τοις οδούσι, σμήχει τούτους. Γίνεται δε και εκ του καρπού αυτού έλαιον στυπτικόν, αρμόζον προς τα στύψεως δεόμενα».

Περί ρητίνης σχινίνης

«Γεννάται δε ρητίνη εξ αυτής σχινίνη καλούμενη, υπ? ενίων δε μαστίχη, χρησιμεύουσα προς αίματος αναγωγάς και προς παλαιάν βήχα πινόμενη. Έστι δε ευστόμαχος, ερευτική. Μίγνυται δε και σμήγμασιν οδόντων και επιχρίσμασι προσώπου στιλβοποιούσα . Ανακολλά δε και τρίχας εν οφθαλμοίς, στόματος τε ευωδίαν ποιεί διαμασσομένη, και ούλων εστί σταλτική. Γεννάται δε και καλλίστη και πλείστη εν Χίω τη νήσω. Διαφέρει δε αυτής η λαμπυρίζουσα και τυρρηνικώ κηρώ ομοία. Τη λευκότητι, αδρά και καπυρά και ευθρυβής και ευώδης, η δε χλωρά ήττων. Δολούται δε λιβάνου και ρητίνης στροβιλίνης μιγνυμένων αυτή».

Περί Σχινελαίου

«Το δε σχίνινον ομοίως εκ του καρπού πεπείρου σκευασθέν, ως το το δάφνινον, προστυφθέν, υγιάζει ψώρας κτηνών και κυνών. Και εις πεσσούς και εις άκοπα και λεπρικά επιτηδείως μίγνυται. Στέλλει δε και ιδρώτας. Και το τερεβίνθινον ομοίως σκευάζεται. Ψύχει δε και στύφει».

Περί Μαστιχελαίου (I,42)

«Το δε μαστίχινον εκ της μαστίχης σκευάζεται λείας σκευάζεται. Ποιεί δε προς τα εν υστέρα πάντα, ηπίως θερμαίνον, στυφόν, μαλάσσον, και προς τα περί τον στόμαχον επιρριπτόμενα σκιρρώματα και κοιλιακά και δυσεντερικά και τα επί του προσώπου καθαίρον και ευχροίαν ποιούν. Συντίθεται δε Χίω τη νήσω κάλλιστον».

Ο Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) «πατέρας της φαρμακολογίας» ήταν ιατρός και βοτανολόγος από την Κιλικία.. Διατηρούσε φαρμακείο επί 35 χρόνια και κατάταξε τα φάρμακα σε 5 κατηγορίες. Το έργο του «περί ύλης ιατρικής» δεν είχε ξεπεραστεί μέχρι τον 16ο αιώνα. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει τις θεραπευτικές ιδιότητες της Σχινίνης, τις οποίες καμιά άλλη Ριτίνη ουδέποτε εμφάνισε. Η Μαστίχα βοηθά στις περιπτώσεις δυσπεψίας, στην αναπαραγωγή του αίματος, στον χρόνιο βήχα ενώ δρα ως ηρεμιστικό φάρμακο. Το μάσημα της Μαστίχας εκτός από τη στοματική υγιεινή και την ευχάριστη αναπνοή τονώνει τις φωνητικές χορδές στον ουρανίσκο. Μάλιστα αναφέρει και το Μαστιχέλαιον (olium soavissimum) που παρασκευαζόταν από τη Μαστίχα και επισημαίνει τη χρησιμότητα του για την αντιμετώπιση ασθενειών. Δηλαδή, το μαστιχέλαιο είναι χρήσιμο σε μερικές ασθένειες, παρασκευάζεται από καλή Μαστίχα και χρησιμεύει ποικιλοτρόπως για της παθήσεις της μήτρας, ως Υπιο, θερμαντικό, στυπτικό και μαλακτικό.
5.Πλίνιος

Σύμφωνα με τον Πλίνιο, η Μαστίχα εμφανιζόταν και στην Ινδία και την Αραβία αλλά η πιο φημισμένη ήταν αυτή της Χίου: «et in India et in Arabia ?.laudatissima autem Chia candida , cujus pretium in Libras XX, nigrae vero XII. Chia e lentisco, traditur gigni gummi modo. Adulteratur, ut thura, resina?..». Έτσι, ήδη από εκείνη την εποχή είχε τόσο μεγάλη αξία που άξιζε τη νοθεία . Επίσης ο Πλίνιος (ΧΙΙ,36) αναφέρει ότι μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου, που απέχει 8 ώρες από την πόλη της Χίου, καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο. Ο Πλίνιος (23-79 μ.Χ.) ήταν συλλέκτης βοτάνων και έγραψε τη «Φυσική Ιστορία» ένα έργο 37 τόμων.