Μαστιχοχώρια και η πολιτισμική τους ιδιαιτερότητα- Βιβλιοκριτική

Η βιβλιομανία στη ???.. μαστίχα σας!

Ξέρετε ότι:

Το 1392 ο κυβερνήτης της Χίου Anseldo di Anseldo θέσπισε αυστηρούς κανονισμούς για την προστασία της παραγωγής. Οι κλέφτες που δοκίμαζαν να κλέψουν μαστίχα, είχαν να αντιμετωπίσουν αυστηρές τιμωρίες, όπως ο ακρωτηριασμός χεριών ή ποδιών. Ο κλέφτης της Μαστίχας κάτω από 10 λίτρες (3,2 κιλά)καταδικαζόταν σε πρόστιμο και αν δεν μπορούσε να το πληρώσει μαστιγωνόταν με βούνευρο και του κόβανε το ένα αυτί. Από 10 μέχρι 25 λίτρες η τιμωρία ήταν στιγματισμός στο μέτωπο με πυρωμένο σίδερο. Από 25 μέχρι 40 λίτρες του κόβανε τη μύτη και το δεξί αυτί. Από 50 μέχρι 80 λίτρες του κόβανε τη μύτη και τα δύο αυτιά και στιγματισμός στο μέτωπο. Από 100 μέχρι 200 λίτρες του βγάζανε το ένα μάτι και του κόβανε το χέρι ή το πόδι. Πάνω από 200 λίτρες απαγχονισμός, όπως επίσης η ίδια τιμωρία γι' αυτόν που έκλεψε 100 λίτρες για δεύτερη φορά. Οι ίδιες ποινές ίσχυαν και για τους κλεπταποδόχους ενώ αντίθετα μεγάλες αμοιβές προβλέπονταν για τους καταδότες.σελ.21

Ο βασικός καταναλωτής της μαστίχας από το 1955 μέχρι σήμερα είναι το ΙΡΑΚ !, γιατί στη χώρα αυτή με ειδικό νόμο από το 1959 πρέπει υποχρεωτικά να αρωματίζεται το τοπικό τους ποτό «αράκ» με μαστίχα σε αναλογία 8%. Σελ.106

Η στερεοποίηση της μαστίχας από την παχύρρευστη αρχική μορφή είναι αποτέλεσμα της μερικής εξάτμισης του αιθέριου ελαίου και του πολυμερισμού των συστατικών της ρητίνης; Το χρώμα της ρητίνης στην αρχή είναι υποκίτρινο ή ωχρό πράσινο, επειδή περιέχει ίχνη χλωροφύλλης, καθώς όμως περνάει ο καιρός χάνει αυτό το χρώμα και σε 12 με 18 μήνες γίνεται κιτρινωπή, πιθανώς εξαιτίας της οξείδωσης. Σελ.107

Τον Ιανουάριο του 1850 η θερμοκρασία έπεσε στους 5ο C και το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στη γεωργία και ιδιαίτερα στα μαστιχόδενδρα. Η καταστροφή έμεινε στην ιστορία του νησιού με το όνομα «καύτρια». 27-29 σελ.

Το όνομα του γένους Pistacia lendiscus var. Chia προέρχεται από το πίσσα (= πυκνόρευστος, κολλώδης χυμός) + ακέομαι (= θεραπεύω, επανορθώνω). Σελ 40

Όταν η μαστίχα βρίσκεται σε υγρή κατάσταση, την στιγμή της εκροής από το δένδρο, περιέχει 17-20 % μαστιχέλαιο ενώ 3 ημέρες μετά από τη συλλογή το μαστιχέλαιο είναι περίπου 14%. Σελ.113

Το κολοφώνιο είναι η ρητινώδης ουσία που απομένει μετά την απομάκρυνση του αιθερίου ελαίου από τη μαστίχα. Το όνομα προέρχεται από την πόλη Κολοφών της Μικράς Ασίας όπου από τα κωνοφόρα παραγόταν ρητίνη με το όνομα «κολοφωνία πίσσα». Χρησιμοποιείται για την Παρασκευή συνθετικού καουτσούκ, ελαστικών πλαστικών, τεχνητών δερμάτων, βερνικιών, χρωμάτων κλπ. Σελ.125

Όλα αυτά και άλλα πολλά για τη μαστίχα θα ανακαλύψετε στο βιβλίο του Επίκουρου Καθηγητή Α.Π.Θ. Θωμά Σαββίδη, από τις εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη , α.ε. 2000

«Το Μαστιχόδενδρο της Χίου ( Pistacia lentiscus var. Chia) »

Εκ πρώτης όψεως, είναι ένα επιστημονικό βιβλίο που στόχο έχει τους εκκριτικούς σχηματισμούς (φυτικούς αδένες) των ρητινοφόρων αγωγών του μαστιχόδενδρου. Αν και ο στόχος του είναι πολύ ειδικός, περιλαμβάνει στα 12 κεφάλαιά του ενδιαφέρουσα ύλη και για το ευρύτερο κοινό , όπως:

· Πληροφορίες για τη μαστίχα από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα

· Κλιματολογικές συνθήκες που αφορούν την αποκλειστικότητα καλλιέργειας του μαστιχόδενδρου στη Χίο

· Γνωρίσματα του μαστιχόδενδρου , καλλιέργεια , συγκομι-δή , παραγωγή- επεξεργασία- εμπόριο

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν :

? Η ιστορία της μαστίχας

? Η ετυμολογία της λέξης : μαστίχα

? Ο οικολογικός ρόλος της έκκρισης

? Τα είδη της μαστίχας

? Οι ιδιότητες της μαστίχας

? Η Ε.Μ.Χ.(Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου)

Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι πολύ μεγάλη, που σημαίνει ότι συγκεντρώνει με ασφάλεια πολλές από τις πληροφορίες που υπάρχουν για τη Μαστίχα και μάλιστα πλαισιωμένες με μεγάλο αριθμό φωτογραφιών.

Το βιβλίο εκτείνεται σε 130 σελίδες, έχει βιβλιόδετη μορφή και το προλογίζει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος.

ΤαΞΙΜΙ

Γή της Μαστίχας

της ασκοθάλασσας

και της ελιάς.

Γη με το κοκκινόχωμα

του έρωτα

και την ορφάνια

του γλάρου

στη Μερικούντα,

σε λέω «πατρίδα»

και σαν ορφανεύω

σ' άλλους τόπους,

το δάκρυ μου τρέχει

απ' τις πληγές

του σκίνου.

Ν. Γιαλούρης 97

( Τα χωριά της Μαστίχας, εκδόσεις Άλφα Πι- χορηγία Σαραντή, Χίος 1997, άδετο 47 σελίδων)

Το βιβλίο του Νίκου Γιαλούρη «Τα χωριά της Μαστίχας» ξεχωρίζει για την βιωματική προσέγγιση του δημιουργού και τα σκίτσα του.

Σε κάθε φύλλο κι ένα σκίτσο του καλλιτέχνη που αποτυπώνει κάποιο χαρακτηριστικό των Μαστιχοχωρίων- λεπτομέρεια ή ευρύτερη οπτική κάποιου χωριού.

Αν και άδετο, σκλαβώνει τη ματιά η περιποιημένη εμφάνισή του, όπως και τα σκίτσα του. Το ποίημά του «Ταξίμι» στο ξεκίνημα του βιβλίου υπαινίσσεται το θέμα του, τη Μαστίχα ως δώρο για τη Χίο. Ο λόγος του ζυμωμένος με την εμπειρία του «κεντάει» κυριολεκτικά το θέμα και το πλαισιώνει σε πολλά σημεία με λαογραφικά στοιχεία και προσωπικές μνήμες.

Λειτουργεί ως περιηγητής , ξεκινάει την περιδιάβασή του με αναφορές στο Νεχώρι, Σκλαβιά, Θολοποτάμι, Διδύμες, Μερμήγκι, Πατρικά, Καταρράχτη, Βουκαριά, Νένητα, Καλλιμασιά.

Στη συνέχεια εστιάζει τη ματιά του σε ορισμένες περιοχές των Μαστιχοχωρίων, όπως: Καλαμωτή, Κώμη(13-16 σελ.), Αγ. Γιώργη Συκούση-Ζυφιά- Χαλκειός (17-22 σελ.), Πυργί (φαίνεται μια πιο στενή σχέση, απόδειξη το σκίτσο του Εμπροσθόφυλλου και οι σελίδες που αφιερώνει, 23-32 σελ.), Εμποριό - Δότια ( 33-36 σελ.) και Ολύμποι - Φανά (37-41 σελ.).

Το βιβλίο κλείνει με δύο παραμύθια της Νότιας Χίου, «Τα Όργανα και τα τούμπανα»(42-43 σελ.) και «Του Διαβόλου η Μάνα» (44-46 σελ.).

Στο οπισθόφυλλο παρατίθεται ένα σύντομο βιογραφικό του ζωγράφου- συγγραφέα- ποιητή Νίκου Γιαλούρη και τα συγγραφικά του έργα.

Περιμένουμε γνώμες και παρατηρήσεις μετά την ανάγνωση,

Πολλά περισπούδαστα φιλιά

ο βιβλιοφάγος Σλουρπ!